Restrukturyzacja firmy – na czym dokładnie polega?

Terminacja działalności gospodarczej nie musi być jedyną alternatywą w obliczu utraty płynności finansowej przez przedsiębiorstwo. Wiele korzyści może przynieść proces restrukturyzacji. Z analizy danych Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej wynika, że w pierwszym półroczu 2021 roku zrealizowano na terenie Polski 1064 procedury restrukturyzacyjne.

Niniejszy artykuł ma za zadanie przybliżyć istotę restrukturyzacji przedsiębiorstwa, jej potencjalne obszary zastosowania, cele implementacji oraz kryteria kwalifikacyjne do procesu. Przedstawiamy również klasyfikację restrukturyzacji oraz mechanizmy procedury restrukturyzacyjnej.

Restrukturyzacja przedsiębiorstwa – definicja

Restrukturyzacja przedsiębiorstw obejmuje kompleks działań restrukturyzacyjnych, mających na celu fundamentalną transformację struktur aktywów, pasywów lub organizacji firmy. Inicjatywy te są realizowane w celu optymalizacji płynności finansowej i rentowności przedsiębiorstwa oraz kreowania warunków do zwiększenia jego wartości rynkowej.

Możliwe jest wyodrębnienie kilku kluczowych rodzajów restrukturyzacji:

• Finansowa: Dotyczy implementacji rozwiązań mających na celu poprawę kondycji finansowej firmy, np. przez redukcję kosztów operacyjnych, pozyskanie inwestora, renegocjację warunków spłaty zobowiązań z wierzycielami, dostęp do dodatkowych źródeł finansowania, renegocjację lub rozwiązanie umów.
• Majątkowa: Opiera się na transferze własności składników majątkowych na rzecz innych podmiotów.
• Operacyjna: Koncentruje się na działaniach marketingowych i zarządczych.
• Dostosowawcza: Ma na celu wzmocnienie pozycji rynkowej firmy, np. przez modyfikację modelu funkcjonowania lub skalę działalności.
• Antycypacyjna: Przeprowadzana w oparciu o analizę działań konkurencyjnych podmiotów.
• Organizacyjna: Związana z przekształceniami wewnętrznej struktury organizacyjnej firmy.
• Własnościowa: Dotyczy zmian w strukturze własnościowej, podziału czy fuzji firmy.
• Zatrudnienia: Związana z ograniczeniem poziomu zatrudnienia, redukcją wynagrodzeń lub ich wzrostu.
• Produkcyjna: Opiera się na racjonalizacji lub modernizacji procesów produkcyjnych.

Zasady postępowania restrukturyzacyjnego

Formalne zasady procesu restrukturyzacji zostały zdefiniowane w ustawie o Prawie restrukturyzacyjnym, która weszła w życie w Polsce z dniem 1 stycznia 2016 roku. Procedury te dotyczą przedsiębiorstw, które utraciły płynność finansową lub są na granicy utraty płynności. Ustawa wyróżnia trzy główne warunki niewypłacalności: utrata zdolności do regulowania zobowiązań, zaległości płatnicze przekraczające 3 miesiące oraz kwota nieuregulowanych zobowiązań przewyższająca wartość majątku spółki przez okres dłuższy niż 2 lata.

Proces restrukturyzacyjny może być inicjowany w odniesieniu do:

• dłużników będących przedsiębiorcami (osób fizycznych, prawnych lub jednostek organizacyjnych),
• spółek kapitałowych, które nie prowadzą działalności gospodarczej,
• wspólników spółek handlowych odpowiadających za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem.

Inicjatywa restrukturyzacyjna powinna być poprzedzona dokładną analizą sytuacji kryzysowej, jej przyczyn oraz propozycji działań naprawczych, które powinny zostać uwzględnione w planie restrukturyzacyjnym.

Ustawodawca, określając zasady postępowania restrukturyzacyjnego, miał na celu stworzenie skutecznego narzędzia, które umożliwiłoby przedsiębiorstwom przezwyciężenie trudności finansowych przy jednoczesnym minimalizowaniu negatywnego wpływu na ich wierzycieli i partnerów biznesowych. Kluczowym elementem procesu jest możliwość skorzystania z różnych form postępowania restrukturyzacyjnego, dostosowanych do specyfiki i skali problemów danego przedsiębiorstwa. Decyzja o wyborze odpowiedniej ścieżki powinna być poprzedzona dogłębnym audytem finansowym oraz analizą operacyjną przedsiębiorstwa, co pozwala na identyfikację najbardziej efektywnych rozwiązań naprawczych.

Równie ważna jest elastyczność przewidziana w przepisach, umożliwiająca negocjacje z wierzycielami i dostosowanie warunków spłaty zobowiązań do aktualnych możliwości przedsiębiorstwa. Dzięki temu proces restrukturyzacji może być realizowany w sposób zapewniający optymalne warunki do powrotu do stabilności finansowej, bez konieczności likwidacji działalności gospodarczej. W duchu ustawy leży również ochrona interesów wierzycieli, którzy dzięki mechanizmom kontroli i nadzoru mają zapewnioną transparentność procesu oraz możliwość aktywnego uczestnictwa w jego kształtowaniu.

Dopełnieniem systemu są procedury prawne, które regulują kwestie takie jak nadzór sądowy nad procesem restrukturyzacyjnym, role doradców restrukturyzacyjnych oraz szczegółowe zasady dotyczące głosowania nad planem restrukturyzacyjnym przez wierzycieli. Zastosowanie tych mechanizmów ma na celu zapewnienie, że restrukturyzacja firmy będzie przebiegać w sposób zorganizowany, z poszanowaniem praw wszystkich zaangażowanych stron.

Ponadto, ustawodawca przewidział możliwość korzystania z mediacji oraz innych form rozwiązywania sporów, co jest szczególnie wartościowe w sytuacjach, gdy konieczne jest osiągnięcie porozumienia między przedsiębiorstwem a jego kluczowymi wierzycielami. Tego typu rozwiązania sprzyjają szybszemu osiąganiu konsensusu, co jest istotne dla efektywności całego procesu restrukturyzacji.

W ten sposób, zasady postępowania restrukturyzacyjnego, ujęte w ustawie o Prawie restrukturyzacyjnym, stanowią kompleksowy system wspierający przedsiębiorstwa w przezwyciężaniu trudności finansowych, z jednoczesnym zachowaniem równowagi interesów wszystkich zainteresowanych stron. Dzięki temu możliwe jest nie tylko uniknięcie upadłości, ale także odbudowa pozycji rynkowej przedsiębiorstwa oraz stworzenie fundamentów dla jego dalszego rozwoju.

Rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego

Dostępne są cztery podstawowe rodzaje procedur restrukturyzacyjnych, z których trzy dotyczą restrukturyzacji długu, a jeden – restrukturyzacji samej firmy.

1. Postępowanie o zatwierdzenie układu: Proces szybki i ekonomiczny, pozwalający na utrzymanie obecnego zarządu. Interwencja sądu jest minimalna.
2. Przyspieszone postępowanie układowe: Umożliwia zawarcie układu po uproszczonym sporządzeniu spisu wierzytelności, zwiększając rolę doradcy restrukturyzacyjnego.
3. Postępowanie układowe: Charakteryzuje się sporą formalnością i wymaga od dłużnika wykazania zdolności do regulowania zobowiązań.
4. Postępowanie sanacyjne: Najbardziej złożony i kosztowny rodzaj postępowania, przeznaczony dla firm w szczególnie trudnej sytuacji finansowej.

Przyczyny i cele restrukturyzacji

Przyczyny popychające przedsiębiorstwa w kierunku restrukturyzacji mogą być wielorakie, często związane z dynamicznie zmieniającym się otoczeniem rynkowym lub problemami wewnętrznymi firmy. Zmiany w przepisach prawa, rosnąca konkurencja, spadki koniunktury gospodarczej, czy nawet globalne kryzysy, takie jak pandemie, mogą znacząco wpłynąć na kondycję finansową przedsiębiorstwa. Z drugiej strony, przyczyny wewnętrzne, takie jak niewystarczająca efektywność operacyjna, przestarzałe modele biznesowe czy nieefektywne procesy zarządzania, również mogą być katalizatorem dla rozpoczęcia procesu restrukturyzacji.

Głównym celem tego procesu jest zapewnienie przedsiębiorstwu stabilności finansowej i operacyjnej, umożliwienie mu dostosowania się do zmieniających się warunków rynkowych oraz zabezpieczenie przed możliwością upadłości. Poprzez restrukturyzację, przedsiębiorstwo ma szansę na optymalizację swoich zobowiązań finansowych, co często wiąże się z redukcją zadłużenia, renegocjacją warunków spłat, a w niektórych przypadkach nawet z umorzeniem części długów. Takie działania nie tylko chronią przedsiębiorstwo przed konsekwencjami finansowymi, ale także pozwalają na zachowanie ważnych umów handlowych i kontynuację działalności.

Z perspektywy wierzycieli, restrukturyzacja jest także preferowanym rozwiązaniem, gdyż często pozwala na odzyskanie większej części należności, niż byłoby to możliwe w przypadku upadłości przedsiębiorstwa. Dla przedsiębiorstwa, oprócz uniknięcia egzekucji komorniczej, proces ten oferuje szansę na odnowienie i poprawę relacji z kontrahentami, odbudowę zaufania na rynku oraz stworzenie fundamentów do dalszego rozwoju i zwiększenia konkurencyjności.

W efekcie, restrukturyzacja pozwala na przeprowadzenie niezbędnych zmian w strategii i strukturze przedsiębiorstwa, adaptację do nowych realiów rynkowych oraz zapewnienie jego długoterminowej stabilności i wzrostu. Poprzez skuteczne zarządzanie procesem restrukturyzacji, firmy mogą nie tylko przezwyciężyć trudności, ale również znaleźć nowe ścieżki rozwoju, co przyczynia się do ich wzmacniania na rynku.

 

—

Artykuł sponsorowany